فرناز قاضی زاده ۹ مرداد ۱۳۸۴ در سال ۱۹۸۴ زمانی که کردهای ناراضی درزندان های ترکیه دست به اعتصاب غذا زدند، در ۷۴ روز ۴ نفر از آنان درگذشتند، در میان آنان دختر ۱۸ ساله زیبایی، عیسل زهیر، بود که در روزهای آخر قوای ذهنی خود را از دست داد، او حرفهای بی معنی می زد و اختیار دستگاه دفع ادرار خود را از نداشت، او هنوز هم در این شرایط است، این دختر تنها کسی از میان اعتصاب کنندگان بود که قوای ذهنی خود را از دست داد، بقیه چنین وضعیتی نداشتند. بخشی از خاطرات جمیل ساجیر فعال سیاسی کرد در ترکیه. اکبر گنجی در هفته های اخیر، در پی اعتصاب غذای طولانی مدت خود، نامه های بلند چند صفحه ای خطاب به آیت الله منتظری، دکتر سروش ، قوه قضاییه و دیگر نامه‌هایی خطاب به آزادگان جهان نوشته است. نامه هایی که از تحلیل های جامعه شناسی ، پیش بینی های سیاسی و اشعار سرشار است و باعث شده به نظر برخی برسد که این نامه ها یا متعلق به خود گنجی نیست یا گنجی در اين دوران، در اعتصاب غذا نبوده است. |  دکترسهیلا حمید نیا ، در این باره می گوید: در روزهای اولیه پس از اعتصاب غذا، نخست چربی های بدن فرد شروع به سوختن می کند و فرد کاهش وزن می یابد، سپس در اعتصاب غذاهای طولانی که مواد اصلی نظیر گلوکز، سدیم و به ویژه پتاسیم به بدن نمی رسد، کرامپ (گرفتگی)های عضلانی شدید پیش می آید. آنگاه پروتئین ها از بین می روند و ماهیچه ها که از پروتئین تشکیل شده اند، تحلیل می‌روند. |
در روزهای اخیر کسانی از دوسر طیف مخالفان رژیم جمهوری اسلامی و دادستانی انقلاب اسلامی درباره گنجی با استناد به نامه هایی که او از داخل زندان یا بیمارستان به خارج فرستاده است، این شایعه را مطرح کرده اند که اعتصاب غذایی درکارنیست وگنجی، خانواده ویارانش دروغ می گویند. اما علم پزشکی ثابت کرده است تا زمانی که گلوکز، که سوخت اولیه برای دستگاه مغزی فرد است، به او برسد، فردی که در حال اعتصاب غذاست می تواند درست فکر کند، نامه بنویسد وعقایدش را ابراز کند.
سهیلا حمیدنیا متخصص تغذیه در این باره به خبرنگار روز گفت: در سرمی که به گنجی وصل می شود، گلوکز وجود دارد و این کافی است که مغز گنجی به درستی کار کند و بتواند نامه بنویسد. مغز گنجی خوب کار می کند و به دلیل اینکه او یک آدم معمولی نیست، و قصد ندارد ساکت بماند، در این شرایط هم می گوید و می نویسد. نامه ها به قلم خود گنجی است.
اعتصاب غذا و عواقب
گنجی از ۲۳ خرداد که به زندان بازگشت، اعتصاب غذای خود را آغاز کرد. در روزهای نخست دادستانی او را به زندان انفرادی فرستاد. خانواده و وکلای گنجی از دیدار او منع شدند. اخبار ضد ونقیضی از منابع دادستانی در این باره که اساسا گنجی در حال اعتصاب غذا هست یا نه منتشرمی‌شد.
درحالیکه محمود سالارکیا معاون دادستانی علت ممنوع الملاقات بودن وحبس انفرادی اورا اقدام به اعتصاب غذا عنوان می کرد، مرتضوی معتقد بود که او اصلا درحال اعتصاب غذا نیست. او از فیلمهایی می گفت که از غذا خوردن گنجی در اختیار دارد. فیلمهایی که هیچگاه منتشر نشد و در عوض عکسهایی از گنجی به سایت های اینترنتی رسید که او را به شدت تکیده و با توانی تحلیل رفته نشان می داد.
در این شرایط و از اوایل تیرماه، گزارش هایی به نقل از همسر گنجی درباره وزن او منتشر شد. وزن گنجی از دوم تیرماه در یازدهمین روز اعتصاب غذا به ۶۰ کیلو رسیده بود. گنجی پیش از اعتصاب غذای دور اول در زندان که منجر به مرخصی یک هفته ای او شد، ۷۷ کیلو وزن داشت. وزنی که به گفته معصومه شفیعی همسر گنجی حالا پس از ۵۰ روزاعتصاب غذا، به ۵۰ کیلو کاهش یافته است.
دکترسهیلا حمید نیا، در این باره می گوید: در روزهای اولیه پس از اعتصاب غذا، نخست چربی های بدن فرد شروع به سوختن می کند و فرد کاهش وزن می یابد، سپس در اعتصاب غذاهای طولانی که مواد اصلی نظیر گلوکز، سدیم و به ویژه پتاسیم به بدن نمی رسد، کرامپ (گرفتگی)های عضلانی شدید پیش می آید. آنگاه پروتئین ها از بین می روند و ماهیچه ها که از پروتئین تشکیل شده اند، تحلیل می‌روند. وزن به شدت کم می شود، لثه ها شل می‌شوند، دندان ها لق می شوند ودانه دانه می افنتد.
او می افزاید: البته بستگی دارد که در بیمارستان و در سرم ها چه موادی به فرد رسانده شود. چنانچه اسیدهای آمینه که سازنده پروتئین هستند به بدن برسند، وضعیت الکترولیزها و سیستم اسیدی و بازی بدن را کنترل کنند، اگر در مورد گنجی چنین باشد، می توان امیدوار بود که او دچار بیماری های کمتری شود. در غیر این صورت اشکالات کلیوی بروز می کند.
وی ابراز امیدواری کرد پزشکان بیمارستان میلاد به همه این نکات توجه داشته باشند. دکترحمید نیا می گوید:" من حتم دارم پزشکان این بیمارستان آگاهانه به دنبال راه هایی برای حفظ سلامت گنجی خواهند بود."
به عقیده این متخصص تغذیه، سرم و موادی که از طریق آن به فرد تزریق می تواند زمان اعتصاب غذا را افزایش دهد اما وضعیت گنجی به دلیل بیماری‌های دیگری که از قبل داشته، بغرنج تر است. دکترحمیدنیا می گوید: من خود درجریان بیماری آقای گنجی بودم، چند سال پیش زمانی که در درمانگاه ابوریحان کار می کردم آقای گنجی به آنجا آمد وتحت نظر پزشکان بود. به هر حال نباید فراموش کرد که هر چه اعتصاب غذا پیشتر برود، اثرات غیر قابل برگشت آن بیشتر می‌شود.
یک اعتصاب غذای دیگر
دکترسهیلا حمید نیا، متخصص تغذیه ای است که خود از نزدیک جریان اعتصاب غذای همسرش، محسن سازگارا، روزنامه نگار و فعال سیاسی در زندان را دنبال کرده است. 
حمید نیا از ناباوری در باره اعتصاب غذای سازگارا سخن می گوید: "هیچ کس آن موقع باور نمی‌کرد که بیش از ۵۵ روز در اعتصاب غذا مانده باشد. برخی می گفتند که اصلا اعتصاب غذایی در کار نبوده است. برخی دوستان هم حتی می پرسیدند مگر ممکن است کسی این همه روز بی غذا بماند. ما هیچ اطلاعی از او نداشتیم، اما تنها چیزی که من درپاسخ این حرفها گفتم این بود که اگر سرم به او وصل باشد ویک سری مواد از طریق سرم به او برسد می تواند اعتصاب غذا را طولانی کند. در نهایت سازگارا تا ۷۷ روز اعتصاب را حفظ کرد."
به گفته حمید نیا، سازگارا به دلیل نرسیدن پتاسیم به بدنش دچار کرامپ های شدید عضلانی شد که هنوز هم ازعوارض آن رنج می‌برد. دندانهایش درپایان اعتصاب غذا لق شده بود. او یک سیر طولانی درمان را طی کرد، تا بتواند آنها را حفظ کند.
وی می افزاید: "من لحظه به لحظه وضعیت گنجی را دنبال می کنم، وضعیت او وخانواده اش را درک می کنم. من محسن را زمانی که ۵۶ روز از اعتصاب غذای او می گذشت دیدم، شبیه پدرش شده بود که در آن زمان ۹۲ سال سن داشت. "
نمونه های دیگر
کردهای ترکیه سالهاست که به دلیل اعتراض به وضعیت زندان های این کشور و خواسته هایی که درباره آزادی و حقوق خود دارند، دست به اعتصاب غذاهای دست جمعی وطولانی می زنند. بر اساس خاطراتی که از آنان منتشر شده است، در این میان برخی از افراد حتی در زمانی زیر یک ماه نیز درگذشته اند. اما برخی تا بیش ازسه ماه نیز دوام آورده اند. اینکه یک فرد در زمان اعتصاب غذا تا چه حد توان ادامه خواهد داشت، بسته به مجموعه شرایط بدنی او پیش از اعتصاب و شرایط نگهداری او در دوران اعتصاب غذا دارد.
در مواردی که اعتصاب غذا به عنوان روزه مرگ گرفته شده و اعتصابیون قصد کشتن خود را داشته اند حتی از خوردن آب و نوشیدنی و وصل سرم نیز اجتناب کرده اند که این منجر به مرگ آنان در زمانی کوتاهتر شده است. از اکتبر سال ۲۰۰۰ که اعتصاب غذا وروزه مرگ در زندانهای ترکیه آغاز شد، تا ژانویه ۲۰۰۲ تعداد کشته شدگان به ۴۵ نفر رسید. زمان در گذشتن این افراد در اعتصاب غذایی که منابع کرد آنرا طولانی ترین اعتصاب غذای تاریخ می نامند، متفاوت بوده است. قریب ۳۲ نفر نیز در عملیات موسوم به "بازگشت به زندگی" که به نحو خشونتباری از سوی دستگاه قضايی ترکیه انجام شد، به دلایل مختلف از قبیل سم، گازگرفتگی، ضرب وشتم وشلیک گلوله کشته شدند.
گفته می شود بابی ساندز اسطوره ایرلندی که اعتصاب غذای طولانی نام او را جهانی کرد به این دلیل که به لحاظ جسمی قوی بوده است تا ۶۵ روز بدون رسیدگی های پزشکی زنده مانده است.
ماندلا، گاندی و واسلاو هاول از کسانی هستند که پس از اعتصاب غذا به عمر سیاسی خود ادامه دادند و این اعتصاب، تاثیری بر قوای مغزی آنان باقی نگذاشت. گرچه که به لحاظ بدنی مشکلاتی پدید آورد.
اکبر گنجی روزنامه نگار ایرانی پس از پنج سال حبس در زندانهای ایران، در سال پایانی دوره محکومیت خود به این دلیل که معتقد است باید برای پیگیری معالجاتش در بیرون از زندان آزاد شود، از ۲۳ خرداد ماه گذشته اعتصاب غذای نامحدود خود را آغاز کرده است. آقای گنجی علی رغم اصرار مقامات از نوشتن درخواست عفو مشروط خودداری کرده ومعتقد است آزادی در این شرایط حق انسانی اوست.